Laurogei urte igaro dira faxistek Durango bonbardatu zutenetik. 336 lagun hil zituzten. Handik hilabete eskasera naziek Gernikan eraginiko triskantza etorriko zen. Gerra krimen horien guztien erantzulea ohean hilko zen 38 urte geroago. Hura babestu eta haren magal krudelean hazi, handitu eta puztu ziren ministroetako batzuek alderdi politiko bat sortu zuten 1976an, Manuel Fraga Iribarneren eskutik: Alianza Popular. 1989an Alderdi Popularra izena hartu zuen Francoren ministroen alderdiak. Errepublikaren kontrako estatu kolpea eta diktadura modu ofizialean inoiz kondenatu ez dituen alderdia. Nola egingo du, frankismoaren ideologia izan bazuen arrautza, eta diktadura habia?
«Estatu kolpe faxista baztertu, zibilen aurkako bonbardaketak salatu eta biktimak aintzat hartzeko» eskatu du Iñigo Urkulluk, Durangoko gerra krimenaren urteurrenean. Espainiako Gobernuari erasoa salatzeko esan dio. Alferrik. PPk ez du halakorik egingo. Aitari aurpegian txistua botatzea izango litzateke PPk ofizialki frankismoa kondenatzea. Aitonari muturrekoa jotzea frankismoaren krimenak argi eta garbi arbuiatzea. PPk Fraga du aita. PPk Franco du aitona.
Euskal Herria desnazifikatu egin behar dela azaldu du, duela gutxi, Euskobarometroko zuzendari Francisco Llerak. Eremu geografiko txikiegia hautatu du bere lezio historiko soziologikoa emateko, eta agenteaz ere okertu da: Meliton Manzanas izan zen Gestaporen kolaboratzailea, ez Txabi Etxebarrieta. Durango bonbardatu zuten faxista italiarrek; Gernika nazi alemaniarrek. 1936ko gerra amaitu ondoren, Francok errepresio latz odoltsua eragin zuen Hego Euskal Herrian. Eta Hitlerri eskua luzatu zion Hendaia okupatuan, 1940an. Ez, Espainian inoiz ez da desnazifikazio prozesurik izan. Garai bateko nazien lagunak, frankistak, birziklatu egin ziren, baina haien boterea, eragina eta itzala ez ziren desagertu. Demokraziak ez zituen diktaduraren lurrak fumigatu. Ezinezkoa. Sortu berria zen erregimenaren hegazkinak lehenagoko erregimeneko kideek pilotatzen zituzten.
Hobe luke Llera jaunak desnazifikazioa Alacanten hasiko balu, PPko kideen artean. Desnazifikazioa eta desfrankifikazio-a. Hiri horretako kale batzuei diktaduraren garaiko izenak berriz ipintzen hasi dira. Memoria Historikoaren Legeari segitu, eta izen horiek kentzea erabaki zuen udalak. PPk errekurtsoa jarri, eta epaileak arrazoia eman hari. Plaza bati División Azul izena ezarri diote ostera. Division Azul: naziei sobietarren kontrako borrokan laguntzeko Francok osatu zuen unitate militarra. Ez da ezer gertatzen, baina. Nazismoaren apologia onartzen dute, eta Carrero Blanco faxistaren kontrako atentatuari buruzko txisteak egiten dituena zigortzen dute.
Estatu espainiarrak ez du barkatzeko eskatuko Durangoko bonbardaketagatik. PP alderdiak are gutxiago. Aurrera begiratu egin behar dela esaten dute, iraganari bueltaka ibili beharrean. Komeni zaienean hala jokatzen du alderdi postfrankistak. ETA guztiz desagertzea ez litzatekeela nahikoa izango adierazi du behin eta berriro Alfonso Alonsok. Erakunde armatuaren proiektu ideologikoa baztertu behar da. «Inposizio proiektu» horrek bizirik dirau eta batzuek erakundeetara eramaten dute. Onartezina. Hori uste du Alonso demokrata arabarrak. Haren aitona, Manuel Aranegi Coll, Arabako Aldundiaren presidentea izan zen frankismoaren garai gordinetan, 1957 eta 1966. urteak bitartean.
Durango bonbardatu zutela 80 urte bete ziren atzo. Gaur, apirilaren lehena, 78 urte dira gerra amaitu zela. Gaurkoa bezalako eguna Día de la Victoria zen Francoren garaiko egutegian. Frankistek oraindik ospatzen dute. Iaz mezu hau kaleratu zuen Francisco Franco fundazioak, Twitterren: Día de la Victoria. Nosotros no olvidamos. Hitz horien ondoan argazkiak zeuden ikusgai: diktadorea balkoian, garaipenaren desfileari so. Talde faxistari ez zaio ezer gertatu estatu kolpearen eta diktaduraren apologia egiteagatik. Desfrankifikazio-rik ez Espainian.
BERRIA
